O Gminie Drukuj
Wpisany przez Administrator   
sobota, 05 czerwca 2010 21:20

 

Wiązów ‑ miasto w powiecie strzelińskim w województwie dolnośląskim. Położone na Równinie Wrocławskiej, nad rzeką Oława, 30 km na południowy wschód od Wrocławia. Położenie geograficzne: 50° 48' 50 N, 17° 12' 05'' E.

Gminę Wiązów tworzą 24 sołectwa.

Gmina posiada idealne położenie logistyczne. Przez tereny gminy przebiega autostrada A4 z dwoma węzłami: Brzezimierz i Przylesie, droga krajowa nr 39 oraz sieć dróg wojewódzkich i gminnych.

Gmina Wiązów jest gminą rolniczą. Udział użytków rolnych w stosunku do powierzchni całkowitej wynosi 87%. Obszar gminy Wiązów zaliczony został do obszarów województwa dolnośląskiego, na których istnieją szczególnie korzystne warunki dla intensywnego rozwoju produkcji rolniczej. Na terenie gminy, poza związanymi z rolnictwem, funkcjonują głównie niewielkie zakłady produkcyjne i rzemieślnicze zatrudniające do 30 osób.

W ostatnich latach wybudowano oczyszczalnię ścieków i wysypisko śmieci. Systematycznie rozbudowuje się sieć kanalizacji sanitarnej, szczególny nacisk władze gminy kładą na przygotowanie terenów pod inwestycje, uzbrajając już wydzielone tereny i powiększając ich zasoby. Planowane jest założenie gazociągu gazu wysokociśnieniowego na terenie całej gminy.

Miasto i gmina Wiązów to region w głównej mierze rolniczy, niemniej funkcjonuje tutaj kilka zakładów przemysłowych. Istnieje rozwinięte rzemiosło związane głównie z budownictwem, wyrobami kamieniarskimi, częściami instalacji samochodowych, produkcją wyrobów z tworzyw sztucznych oraz produkcją drzwi, okien i schodów.

 


Historia

Tereny Wiązowa i okolic były zamieszkane już przed sześcioma tysiącami lat, co potwierdzają liczne znaleziska archeologiczne. Słowianie przybyli na te ziemie w VI w. p.n.e. w czasach wędrówki ludów. Przed nimi mieszkali tutaj Scytowie, potem Celtowie i germańscy Wandalowie.

Pierwsza wzmianka o Wiązowie pochodzi z 1155 r. – w bulli protekcyjnej papieża Hadriana IV, wystawionej dla biskupstwa wrocławskiego, wymieniona jest miejscowość Venzouci – Wiązowicy, w znaczeniu: mieszkańcy terenu porośniętego wiązami.

W XIII w. w Wiązowie, przy przeprawie przez Oławę, działała książęca komora celna, kontrolująca handel na szlaku drogowym z Wrocławia do Ołomuńca i z Kłodzka do Kalisza. Biskup Tomasz I (1232-1268), starający sie odbudować włości kościelne ze zniszczeń wywołanych najazdem mongolskim, postanowił na polach wsi Wiązów w sąsiedztwie kasztelańskiego grodu założyć miasto. Na jego budowę, książę wrocławski Henryk III Biały zgodził się w 1250 r. Dwa lata później, w 1252 r. biskup wystawił stosowny dokument lokacyjny: „My Tomasz, z Bożej łaski biskup wrocławski, czynimy wszystkim wiadomym, że od umiłowanego pana naszego, księcia śląskiego, otrzymaliśmy zezwolenie na założenie w naszej wsi Wiązowie [...] miasta na prawie niemieckim. Za zgodą księcia, tym wszystkim, którzy w tym mieście mieszkają, przyznaje się zarówno przy wymiarze sprawiedliwości, jak i spełnianiu swych powinności, te same prawa jakie obowiązują i jakie obowiązywać będą w naszym mieście Nysie.”

Biskupim urzędnikiem, który miasto rozplanował i sprowadził z zachodu osadników, był pochodzący prawdopodobnie z Nysy, sołtys Jan, później mianowany wójtem. Miasto funkcjonowało według prawa flamandzkiego, otoczone fosą i wałem, później murem, z trzema miejskimi bramami: Wrocławską, Nyską i Brzeską.

Miasto Wiązów, w zamyśle Tomasza I, miało żyć i bogacić się z handlu i rzemiosła. Na rzece Oławie wybudowane zostały młyny wodne, najpierw Młyn Miejski, a później dwa inne w Zborowicach i jeden za miastem, zwany Młynem Trzcinowym.

Wybudowano też szpital i kościół. O tym drugim pierwsza oficjalna wzmianka pochodzi z 1315 r. Nosił on wtedy wezwanie Świętego Krzyża. Zniszczony w czasie wojen husyckich, został odbudowany w 1450 r. W 1638 r. po raz pierwszy jako jego patron został wymieniony Św. Mikołaj. Po licznych przebudowach i modernizacjach świątynia ma charakter barokowy.

W środkowej części rynku został wybudowany ratusz, siedziba władz miasta. Pierwsza informacja o nim pochodzi z 1285 r. Został spalony w jednym z pożarów w 1557 r. (prawdopodobnie był drewniany), odbudowano go w 1585 r., ale ponownie został zniszczony przez ogień w 1606 r. W 1616 r. odbudowano go z cegły, lecz w czasie wojny trzydziestoletniej w 1620 r. został podpalony przez Szwedów. Został odbudowany, zmodernizowany i do ówczesnych czasów stoi na wiązowskim rynku.

W 1350 r., za czasów biskupa Przecława z Pogorzeli (1341-1376), Wiązów ostatecznie został miastem biskupim i cały czas pozostawał całkowicie katolickim. Pierwszym znanym z nazwiska burmistrzem miasta był Nikolaus Smed, wzmianka o nim pochodzi z 1414 r. Z tego samego roku pochodzi też formalna informacja o pierwszym rektorze przykościelnej szkoły. Był nim wtedy Martinus Antiquus (Marcin Stary).

W latach 1520- 1538 biskupem był Jakub Salza, który w początku XVI w. udzielił miastu prawa do organizacji tygodniowego jarmarku, zaczynającego się 24 sierpnia w dzień Św. Bartłomieja. Biskup pozostawił po sobie pamiątkę: herb wmurowany w ścianę budynku, przy ulicy Armii Ludowej, w miejscu dawnej bramy Nyskiej. Prawo organizacji jarmarków odnowił biskup Baltazar z Promnicy (1540-1562), aby ożywić gospodarkę miasta po licznych klęskach, takich jak wielkie epidemie dżumy, które miały miejsce w XVI w., czy licznych pożarach niszczących miasto w XVI i XVII w.

Następca biskupa Baltazara z Promnicy, biskup Kacper z Łagowa (1562-1574), nadał nowe przywileje cechowi rzeźnickiemu. Niewiele to pomogło rozwojowi gospodarki, więc kolejny biskup, Marcin Gertsmann (1574-1585), rozszerzył prawo targowe z korzyścią dla miasta, by w każdy wtorek mógł się odbywać tutaj targ zbożowy, a we wtorek po Zielonych Świątkach drugi jarmark, a także w odpowiednim czasie targ końmi. Nowe przywileje otrzymali również piekarze.

Biskup Andrzej Jerin (1585-1596) podjął się trudu odbudowy i modernizacji umocnień miejskich: miasto otoczono dwoma solidnymi murami. W tym czasie przebudowano także bramę Wrocławską i Nyską. Na drugim piętrze ratusza, do teraz zachował się jego herb.

W grudniu 1740 r. Śląsk został zajęty przez wojska Fryderyka II. W czasie wojen śląskich, miasto było wielokrotnie rabowane, nakładano ogromne kontrybucje. Mieszkańcy w tym czasie utrzymywali się jak dawniej z rzemiosła i rolnictwa. Zajmowano się uprawą ogórków, ziemniaków. Uprawiano także przez pewien czas tytoń, ale monopol państwowy na jego sprzedaż spowodował załamanie się dobrej koniunktury. Próbowano także rozpowszechniać tkactwo. Od 1784 r. w Wiązowie funkcjonuje pierwsza poczta. Zatrzymywał się tutaj pocztylion, jadący z Brzegu do Strzelina i z powrotem.

W 1810 r. państwo pruskie przeprowadziło sekularyzację dóbr kościelnych ‑ Wiązów przestał być miastem biskupim, stał się królewskim. Nastąpiło ożywienie gospodarcze: od 1834 r. zaczęła działać pierwsza apteka, w 1862 r. została wybudowana pierwsza fabryka cygar, kilka lat później powstała druga, a przed pierwszą wojną światową trzecia ‑ najnowocześniejsza i największa ‑ która liczyła się na rynkach niemieckich i europejskich. W 1904 r. na ulicach miasta rozbłysnęły pierwsze żarówki ‑ turbiny wodne napędzające generatory elektryczne zostały zamontowane w Młynie Miejskim. Wybudowano między innymi nowoczesną mleczarnię, cegielnię produkującą również doskonałe dachówki, basen kąpielowy z zapleczem rekreacyjnym.

Po sekularyzacji w mieście osiedlili się ewangelicy. Najbliższy ewangelicki kościół znajdował się w Miechowicach, dlatego też pod koniec XIX w. wybudowali dla siebie ‑ dziś już nie istniejący ‑ kościół, a w 1901 r. szkołę (obecna ul. Świerczewskiego).

W 1889 r. została oddana do użytku linia kolejowa z Wiązowa do Strzelina, a w 1910 do Brzegu. Do miasta przyłączono sąsiednie wsie: Półwioska i Biskupice oraz tereny dworca kolejowego. Przed II wojną światową, w 1938 r., została oddana do użytku nowa szkoła, która po rozbudowie służy dzieciom i młodzieży po dziś dzień.

14 lutego 1945 r. miasto zostało zdobyte przez Armię Radziecką i z tym dniem Wiązów stał się na powrót miastem polskim. Na tutejszym cmentarzu spoczywa 472 oficerów, podoficerów i żołnierzy radzieckich, poległych w czasie walk na terenie powiatu strzelińskiego. Większość niemieckich mieszkańców zostało ewakuowanych do Bystrzycy Kłodzkiej, a na podstawie umowy poczdamskiej, praktycznie wszyscy zostali wysiedleni do Niemiec. W Wiązowie zaczęli się osiedlać nowi mieszkańcy ‑ głównie repatrianci z Kresów Wschodnich II Rzeczpospolitej, osadnicy z Małopolski, zdemobilizowani żołnierze z I i II Armii WP, Polacy z Zachodu, byli przymusowi pracownicy wracający z Niemiec.

Życie powoli wracało do normy. Uruchomiono pocztę, kolej, szkołę, szpital, piekarnie, zakłady rzemieślnicze i usługowe. Znaczenie w handlu zaczęła odgrywać Gminna Spółdzielnia, w której rękach znalazły się sklepy, skup produktów rolnych, usługi. Powstały zakłady pracy jak np. PGR, Zakład Przemysłu Skórzanego „Odra”, zakład produkcji czyściwa czy zakład betoniarski. Jednocześnie do Strzelina przeniesiono masarnię, drukarnię, rozlewnię piwa i wód gazowanych.

W ostatnich latach władze gminy, biorąc pod uwagą sąsiedztwo autostrady A4, postawiły na rozwój gospodarczy regionu. Szczególny nacisk został położony na przygotowanie terenów pod przyszłe inwestycje.

 


 

Zabytki

W mieście i gminie Wiązów znajduje się prawie 500 obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Są to kościoły, kamienice, dworki, pomniki, siedem zespołów parkowych. Całe stare miasto w Wiązowie wraz z ratuszem widnieje w tym rejestrze jako układ urbanistyczny.

Ratusz w Wiązowie

Pierwsze potwierdzone wiadomości o istnieniu ratusza pochodzą z 1285 r. Był to zapewne budynek drewniany, tak jak inne w tym czasie na Śląsku. Zniszczony pożarem w 1557 r. Odbudowany w latach 1574‑1585, został ponownie zniszczony w 1633 r., przez wojska szwedzkie. Obecny ratusz powstał w 1616 r., odbudowany w latach 1665‑1668, przebudowany, w 1871‑1872, kiedy to również dobudowano piętro. Jest budowlą dwupiętrową na planie prostokąta o fasadzie rozdzielonej wieżą przechodzącą w ośmiobok, zwieńczoną barokowym hełmem z latarnią, na szczycie której znajduje się ażurowa chorągiewka i krzyżyk.

Pokryty jest dachem czterospadowym z blachy. Od strony wieży parterowa dobudówka szerokości wieży, dźwigająca taras z balustradą murowaną, wykończoną kutym opierzeniem. Nad tarasem zachowały się wtórnie wmurowane kartusze herbowe: jeden z 1616 r., dwa biskupów wrocławskich oraz tablica pamiątkowa z napisem 1252‑ 1967 – 750 lat Miasta Wiązów. Wewnątrz na drugim piętrze znajduje się jeszcze jeden kartusz herbowy biskupa wrocławskiego Andrzeja Jerina.

Kościół p.w. św. Mikołaja w Wiązowie

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja w Wiązowie wzmiankowany w 1285 r., do stanu obecnego wzniesiony w II połowie XV wieku, gotycki, przebudowany w początkach XVIII wieku, restaurowany w latach 1914-1917 i 1955-1962, ‑ barokowy. Jest to budowla orientowana, murowana z przyporami, jednonawowa z dwuprzęsłowym prezbiterium i licznymi przybudówkami. Dach trójspadowy, kryty dachówką oraz blachą. Od zachodu kwadratowa, sześciokondygnacyjna wieża z dachem brogowym z krzyżem na szczycie. Wyposażenie wnętrza głównie barokowe. Pochodzi z XVIII w.

Częstocice

Zabytkowy kościół filialny p.w. św. Barbary wzniesiony w 1334 r. Obecny barokowy z 1609 r., restaurowany w 1960 r. i 1986 r. Murowany, jednonawowy, z trójbocznie zakończonym prezbiterium z przyporami. Ośmioboczna wieża od zachodu z latarnią i hełmem. Dach dwuspadowy kryty blachą.

 

 

 

 

 

 

 

Gułów

Kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki, z II połowy XVI w., przebudowany w 1881 r., murowany na kamiennej podmurówce z przyporami, dach dwuspadowy kryty dachówką. Wieża od zachodu z iglicą z krzyżykiem. Obok kościoła stoi kwadratowa kaplica z daszkiem brogowym z krzyżykiem, wejście ostrołukowe.

Jaworów

Kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła, wzniesiony przez budowniczego Henryka z Nysy ok. 1500 r., restaurowany i częściowo przebudowany w 1860 r., remontowany w 1930 r., odnowiony w 1966 r., gotycko-barokowy. Orientowany, murowany na cokole, z przyporami, jednonawowy z wieżą od zachodu i prostokątnym prezbiterium nakrytym daszkiem dwuspadowym. Wyposażenie wnętrza głównie barokowe, a ołtarz główny w stylu rokoko z połowy XVIII w.

Jędrzychowice

Zespół pałacowy wzniesiony około 1846 r. Do II Wojny Światowej należał do Paula Yorka von Wartenburg. Murowany, wysoko podpiwniczony, dwukondygnacyjny o kształcie zbliżonym do kwadratu. Dach czterospadowy z wietrznikami kryty dachówką.

Kłosów

Kościół filialny p.w. św. Jadwigi, wzniesiony w XV w., przebudowany w 1845 r., orientowany, murowany na cokole, z przyporami, jednonawowy z wieżą od zachodu z hełmem w formie ostrosłupa na niej chorągiewka z datą 1845 r. Dachy dwuspadowe, prezbiterium mniejsze kwadratowe. Od południa dobudowana kruchta. Kościół otoczony jest murem z kamienia. Na zewnątrz tuż przy murze stoi krzyż trójlistny z 1897 r. z kamienia na wielostopniowym cokole.

Kowalów

Jest tu piękny zabytkowy kościół filialny z I p. XIV w. poświęcony św. Urszuli, przebudowany około 1600 r. uszkodzony w 1945 r. zabezpieczony w 1949 r., odbudowany w 1946 r., gotycki.

Księżyce

Kościół pod wezwaniem św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, z 1903 r., restaurowany w 1964 r., neoromanizm. Murowany na ceglanym cokole, z zaokrąglonym prezbiterium, z wieżą boczną od północy. Dach pokryty dachówka, część blachą. Wieża z hełmem ostrosłupowym czworobocznym, na niej krzyż.

Kucharzowice

Kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła (dawniej św. Andrzeja Apostoła) wzmiankowany w 1335 r., pierwotnie gotycki, wzniesiony około 1500 r., przebudowany w 1803‑1804. Zniszczony w 1945 r., odbudowany w 1950 r., restaurowany 1973 r., gotycko-renesansowy, orientowany, murowany na cokole z przyporami. Po zachodniej stronie wysmukła wieża ze sterczynami i iglicą, od południa kruchta.

Łojowice

Pałac zbudowany w XIX w., neorenesansowy, murowany, dwukondygnacyjny zbliżony do kwadratu. Z końcem XIX w. rozbudowany w kierunku wschodnim. Dach czterospadowy z lukarnami w poddaszu, z tarasem otoczonym metalową balustradą. W fasadzie podjazd wsparty na filarach dźwigających taras.

 

 

 

Stary Wiązów

Kościół p.w. św. Floriana, wzmiankowany jako kaplica w 1227 r. obecnie wzniesiony w II połowie XV w., przebudowany w 1712 r., zbarokizowany i powiększony o wieżę. Częściowo zniszczony w 1945 r. odbudowany w latach 1946‑1947, restaurowany 1962‑1964, gotycko-barokowy. Orientowany, murowany, od wschodu z przyporami od zachodu wieża z cebulastym hełmem. Stromy dach z sygnaturką, pokryty dachówką.

Wawrzyszów

Pałac, obecnie filia szkoły podstawowej, wzniesiony około 1850 r. w stylu wczesnego neogotyku z elementami neorenesansowymi.

 

 

 

 

Witowice

Młyn wodny z lat 1920‑1930, murowany, czterokondygnacyjny, w części wieży pięciokondygnacyjny, dach dwuspadowy, w części wieży brogowy. Młyn od dawna nieczynny, przeznaczony na zajazd. Z urządzeń młyńskich pozostały: ujęcie wodne na młynówce rzeki Oławy z urządzeniami do regulacji przepływu wody oraz transmisja zębata zmieniająca ruch poziomy na pionowy.


Turystyka

Wyszonowice

Kompleks stawów rybnych w Wyszonowicach (pow. 3,33 ha).
Zbiornik powyrobiskowy Kaolina jest zlokalizowany na terenach po wydobyciu kopalin. Powierzchnia lustra wody obejmuje 4,17 ha. Zbiornik użytkowany jest przez Polski Związek Wędkarski, Koło w Wiązowie.
Dane batymetryczne:
Średnia głębokość: 2,5 m
Przezroczystość wody: średnia
Rodzaje występujących ryb:  Płoć, Karaś, Słonecznica, Szczupak, Wzdręga.
Na kompleksie znajdują się powierzchnie leśne i zadrzewione: lasy mieszane świeże z dębem, świerkiem i osiką oraz dobrze wyrośniętą warstwą krzewów.
Tereny te są atrakcyjne ze względu na możliwość zorganizowana na nich wypoczynku weekendowego, możliwość łowienia ryb, poznania lokalnych bogactw przyrodniczych
i występowania w pobliżu flory i fauny typowej dla tego obszaru.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kalinowa

Zbiornik  Kalinowa znajduje  się w  niecce  wyrobiskowej,  powstałej  wskutek  poboru  kruszywa. Na łowisku zbudowane są stanowiska dla wędkarzy do połowu ryb. Zbiornik jest użytkowany przez Polski Związek Wędkarski, Koło w Wiązowie.
Średnia głębokość: 2 m.
Przezroczystość wody: średnia.
Warunki wędkowania: z brzegu, w nocy, w dzień.
Preferowane metody połowu: spinning, spławik, z gruntu.
Infrastruktura: pomost, dojazd bezpośrednio do łowiska.
Rodzaje występujących ryb: Wzdręga, Karaś pospolity, Karaś srebrzysty, Karp, Kleń, Okoń, Płoć, Sum europejski, Szczupak, Amur biały, Lin, Sandacz, Tołpyga, Węgorz, Pstrąg tęczowy, Leszcz.
Tereny te są atrakcyjne ze względu na możliwość zorganizowana na nich wypoczynku weekendowego, możliwość łowienia ryb, poznania lokalnych bogactw przyrodniczych
i występowania w pobliżu flory i fauny typowej dla tego obszaru.